เกร็ดความรู้ผ้าและสิ่งถักทอไท “เสื้อปั๊ด” หรือ “เสื้อป้าย” คือ เสื้อแขนยาว สาบเสื้อสองเฉียงด้านเกยทับกัน มีเชือกสำหรับมัดที่ปลายสาบเสื้อทั้งสองข้าง มักตัดให้เข้ารูปพอดีตัว บริเวณไหล่ต่อแขนตรง เมื่อมองเผินๆ คล้ายกับเสื้อฮันบกของเกาหลี หรือกิโมโนญี่ปุ่นแบบตัดให้รัดรูป


“เสื้อปั๊ด” นิยมกันอย่างแพร่หลายในชนชาวไทลื้อ ไทเขิน ที่อาศัยอยู่ในสิบสองปันนา ไทยและลาว กลุ่มชาวลาว แห่งเมืองหลวงพระบาง นอกจากนี้ยังพบในกลุ่มไทยวนแห่งเมืองน่าน และเมืองเชียงใหม่อีกด้วย
เสื้อปั๊ดนั้นถือกำเนิดขึ้นเมื่อใด ยังไม่ปรากฏหลักฐานที่แน่ชัด แต่อาจเป็นไปได้ว่าชนชาวไทลื้อ สิบสองปันนา มณฑลยูนนาน ได้รับรูปแบบเสื้อดังกล่าวมาจากชาวจีนมายาวนานหลายร้อยปีแล้ว ก่อนที่ความนิยมดังกล่าวจะแพร่หลายลงสู่ดินแดนตอนใต้ ทำให้พบในกลุ่มไทยวนแห่งล้านนาและชาวลาวแห่งอาณาจักรล้านช้างด้วย

อย่างไรก็ตาม แม้เสื้อปั๊ดจะนิยมทั่วไปในชนชาวไทกลุ่มต่างๆ แต่ก็มีการทำไปใช้ในลักษณะแตกต่างกัน เช่น เสื้อปั๊ดแบบชาวไทลื้อ มักตัดจากผ้าสีดำหรือสีครามตกแต่งด้วยแถบกุ๊นผ้าหลากสีและริบบิ้นจีน ส่วนชาวไทเขินจะตัดจากผ้าพื้นสีเรียบไม่ตกแต่งมาก ชาวไทลาวเน้นการตกแต่งเป็นพิเศษบริเวณคอเสื้อด้วยการปักไหมเงินไหมทองให้เป็นลวดลายวิจิตร ในขณะที่ชาวไทยวนจะตัดให้มีตัวหลวมโคร่ง สำหรับสวมใส่ในฤดูหนาว ซับในด้วยผ้าสีแดง ที่เรียกกันว่า “เสื้อก๊บหลองในแดง”

ปัจจุบันเสื้อปั๊ดยังได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่อง โดยถือเป็นเสื้อเอกลักษณ์ของภาคเหนือ มีทั้งการตัดเย็บแบบดั้งเดิม คือ เป็นเสื้อตัวสั้น รัดรูปพอดีตัว และไหล่ตรง หรือเป็นแบบประยุกต์คือ นิยมประดับแถบทอง หรือปักเลื่อมลงไป เพื่อเพิ่มความหรูหราอลังการ ส่วนผ้าที่ใช้ตัดเย็บก็มีหลายรูปแบบ ทั้งผ้าไหมแก้ว ผ้าชีฟอง ทั้งนี้เพื่อปรับประยุกต์ให้เหมาะสมกับการนำไปใช้ในโอกาสต่างๆกัน
โดย วสิน อุ่นจะนำ